Regenbogen en eenhoorns: glutenvrij reizen

Op dag zes van onze reis, nemen we een trein van New Delhi naar Amritsar. In de trein neemt een Indisch gezin ons onder hun vleugels. Ze vertellen ons wanneer het veilig is om water te halen van het perron (terwijl de trein nog rijdt, mind you). Of hoe in de deuropening staan geen probleem is, ook niet als de trein 100 km/u rijdt. En ze delen hun eten met ons. Of in elk geval, met Marnix. Want roti met currie is niet bepaald geschikt voor mij. Dat is de eerste keer dat ik eten moet afslaan, maar zeker niet de laatste keer. En het voelt verschrikkelijk. De verbaasde blikken van mensen die niet begrijpen waarom. Het schuldgevoel gecombineerd met de opluchting dat ik vandaag in elk geval niet ziek van zal worden. Tja. 

Op deze blog probeer ik zo veel mogelijk info te geven over hoe je glutenvrij kunt reizen, en hoe dit mij meestal lukt. Maar dat neemt niet weg dat het soms verrekte lastig is.

De weigeraar

Regelmatig wordt mij eten aangeboden, dat ik niet kan hebben. Tijdens bus- of treinreizen of bij onze overnachting. Mensen zijn vaak heel sociaal en vinden het leuk om een kletspraatje te maken (met de buitenlanders). Dat begint vaak door middel van voedsel of thee. Dit wordt gezien als een manier om samen te genieten; van voedsel en elkaars gezelschap. Ik kan vertellen dat ik een allergie heb en ziek wordt en dat ik het daarom echt niet kan eten. Meestal neemt men daar genoegen mee. Voor mij is kijken naar mensen die gluten eten is niet echt leuk, zeker niet wanneer je het verse brood kunt ruiken. Bovendien is het maar te hopen dat mensen begrijpen dat je niet mee eet vanwege een medische conditie; en niet omdat je ongeïnteresseerd bent in de lokale keuken… Of dat je niet open staat voor hun cultuur? Het dieet maakt contact soms lastig: wat denken mensen van je bij een weigering?

A lot of wodka

Op de meeste plaatsen is het glutenvrije dieet onbekend en sommige mensen kunnen zich werkelijk niet voorstellen dat zoiets bestaat. En onbegrip kan leiden tot frustratie, aan beide kanten. In de loop van de tijd heb ik allerlei interessante adviezen gekregen over hoe ik met mijn allergie kan omgaan. Sommigen heel frustrerend: ‘Drink a lot of vodka, you will be better’ of ‘Don’t think about it, then nothing will happen.’ ‘Drink young coconut-juice.’ en ‘Get an Ayurvedic treatment, I can recommend you a hospital.’ Van die uitspraken die mijn tenen laten omkrullen van ergernis. Als het toch maar zo gemakkelijk zou zijn. Kom maar op met die Wodka, haha!

Wil je een land echt leren kennen, dan is eten het van lokale voedsel een van de beste manieren. En absoluut onmogelijk een groot deel van de tijd. Voedsel is zo’n belangrijk onderdeel van de culturele identiteit van een land. Vaak heb ik het gevoel dat ik niet écht mee kan doen en van alles mis vanwege de gluten.

Nooit meer ontbijt

Welk land je bezoekt maakt nogal uit. Ik ben gewend geraakt aan niet meer ontbijten. Of een klein ontbijt met pap (matig enthousiast over pap) en fruit/eieren om mee te beginnen en later een grote lunch. In veel landen wordt een variatie op brood gegeten bij het ontbijt. Heel ongezonde, vette broodjes in Sri Lanka, India met de paratha, ook vet ongezond. Pakistan met roti, Nepal met brood. Geen onoverkombaar probleem, met ontbijt.

Maar in bepaalde landen is brood ook na het ontbijt nog het belangrijkste onderdeel van de maaltijd. En nog erger: delen is een belangrijk onderdeel. Op sommige plaatsen eet men met handen, maar soms worden stukken brood ook gebruikt om eten mee te pakken. Eigen bord en eigen gerecht is een behoorlijk Westers concept. Eten = delen. In bepaalde landen is dit idee veel sterker aanwezig, dat is natuurlijk niet overal hoe het werkt. Maar verbazingwekkend vaak wel. Eurazie is voor mijn gevoel het grensgebied, dus niet zo makkelijk. Azië ook niet wat dat betreft (maar fa-bu-leuze landschappen, love you, noord-Pakistan!)

Brood, brood en nog meer brood

Voordat we ergens naartoe reizen zoek ik online naar het beste voedsel om te proberen. Dat is soms bijzonder deprimerend. De lijst met niet-glutenvrij eten lijkt soms eindeloos, zeker in combinatie met een lactosevrij dieet. Neem Azerbeidzjan, een land waar brood regeert. Vers brood, overal! Belachelijk veel gluten gewoon! Het water loopt me in de mond wanneer we weer langs een broodkraampje lopen. Maar geen Lavash of Tendir voor mij, wat men hier bij elke maaltijd eet; samen stukken brood scheuren. En hoewel er altijd voedsel is, het voelt soms zo rot om niet helemaal mee te doen. Ik weet dat ik thuis weer zalige pasta, pizza of een zelfgebakken brood kan krijgen.

Regenbogen en eenhoorns

Ik ben gezegend met een echtgenoot die houdt van koken en het leuk vindt om gluten-eten na te maken in het glutenvrij. Maar ik ben ook wel weer zo dat deze gedachte me weinig helpt, terwijl we langs een bakkerij lopen en het nooit niet voor mij gaat zijn, wat daar gemaakt wordt. Reizen is überhaupt niet altijd makkelijk (hallo voedselvergiftiging), zeker niet wanneer je te maken hebt met een dieet. Het is voor mij geen optie om níét te reizen vanwege de gluten. De ervaringen zijn het me waard. Ik heb geen medelijden met mezelf (behalve tijdens een desastreuze busreis in India, zelfmedelijden aaaaall the way daar). Ik zit in een fantastische positie, waarin ik te gekke avonturen kan beleven in allerlei landen. Er is veel voedsel voor me te vinden. Ik heb ook mensen gezien die niet genoeg te eten hebben. Dus niks te klagen!

Het ding is: reizen is niet altijd alleen maar regenbogen en eenhoorns (ook voor de gluten-eters onder ons). En vooral niet wanneer je het glutenvrije dieet achter je aan sleept over de wereld. Zolang je daar vanuit gaat valt het allemaal mee. De meeste dagen zijn zalig glutenloos en de keer dat het toch mis gaat, lag al in de lijn der verwachting. Morgen weer een nieuwe dag met nieuwe kansen.